وبلاگ خاتون کرد

به گزارش خبرنگار آفتاب دل، گرایش به سمت غذاهای آماده در میان کردستانی‌ها نیز روند رو به رشدی دارد و اکنون بیشتر مردم این دیار در صف اول استقبال‌کننده‌ها از فست‌فود قرار دارند.  این روزها سبد غذایی خانوارهای کردستانی حاکی از این حقیقت تلخ است که غذاهای سنتی به دست فراموشی سپرده شده‌اند و بسیاری از جوانان حتی نام برخی از غذاهای بومی منطقه خود را نیز نمی‌دانند.

غذاهای سنتی ما در مواجهه با فست‌فودها درحال نابودی هستند، درحالی که دغدغه اصلی خانواده‌ها باید احیای غذاهای سنتی باشد. غذاهای خوش عطر و بوی سنتی چندسالی است که دیگر در میان قشرهای مختلف جامعه به‌ویژه جوانان جایی ندارد و بیشتر جوانان سراغ فست‌فودها می‌روند و برای بسیاری از خانواده‌ها، رستوران رفتن و خوردن انواع و اقسام فست‌فودها به یک تفریح تبدیل شده است. تمایل و گرایش به فست‌فودها روز به روز درحال افزایش است و می‌تواند زمینه‌ساز بروز بسیاری از بیماری‌ها برای نسل آینده و حاضر شود.

 در گذشته‌ای نه چندان دور میوه‌ها و سبزی‌های جایگاه ویژه‌ای در سبد خانوار داشتند، اما امروزه غذاهای سنتی و نوشیدنی‌هایی مانند دوغ و انواع شربت در سفره کردستانی‌ها رنگ باخته است و رژیم غذایی نامناسب و فعالیت بدنی ناکافی دست به دست یکدیگر داده و خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر مانند چاقی، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی، پوکی استخوان، دیابت نوع 2و انواع خاصی از سرطان‌ها را افزایش داده است.

اکنون سفره کردستانی‌ها به محلی برای انواع ساندویچ، همبرگر، چیزبرگر، غذاهای سوخاری، هات‌داگ، سیب‌زمینی سرخ‌ کرده، مرغ سوخاری، ناگت مرغ و انواع پیتزا تبدیل شده است که این غذاهای سرخ کردنی مشکلاتی برای سلامت ایجاد می‌کند.

این موضوع درحالی است که در گذشته رسم بوده همه اعضای خانواده بعد از یک صبح بانشاط، به سوی خانه مادربزرگ روانه می‌شدند و طبق معمول روزهای جمعه، بساط غذاهای سنتی و انواع غذاهای لذیذ، در خانه او به راه بود. سفره عریض و طویلی در تالار سفره‌خانه پهن بود و همه خانم‌های فامیل درحال چیدن سفره بودند.

بوی غذاهای سنتی و قدیمی مادربزرگ در کنار هیاهوی بچه‌ها در حیاط شور و شوق دیگری به خانه می‌داد. در سفره مادربزرگ پلو، مرغ و قورمه سبزی چیده شده بود، اما غذاهای سنتی مانند «کوفته»، «شوروا»، «که لانه» و «دوینه» با آن بخار دلفریبی که از روی آن بر می‌خاست حرف نخست را می‌زد، اما گویا این روزها غذاهای سنتی و قدیمی از سفره مردم کردستان قهر کرده‌اند و روز به روز فاصله‌ها در بین خانواده‌ها از هم بیشتر می‌شود.<** ادامه مطلب... **>

غذاهای سنتی و محلی کردی به دلیل تازه بودن مواد اولیه، استفاده از منابع گیاهی و نداشتن مواد افزودنی بر بسیاری از غذاهای آماده اولویت دارد و نشانه فرهنگ غنی و کهن منطقه کردستان است، اما در دنیای امروز به دلیل اینکه کار و تحصیل بیش از هرچیز مورد توجه جوانان قرار می‌گیرد غذاهای فست‌فود بیش از از پیش در جامعه رواج پیدا کرده است. کافی است به یکی از خیابان‌ها و حتی کوچه‌پسکوچه‌های شهر قدم بگذارید تا شاهد مغازه‌های فروش اغذیه آماده و فست‌فود باشید که در فاصله‌های چند متری نسبت به یکدیگر همچون قارچ رشد کرده‌اند.  با توجه به این موضوع می‌توان گفت که علاقه مردم جامعه ما و به‌ویژه جوانان و نوجوانان به خوردن فست‌فود بیش از غذاهای سنتی شده است. سری به میان مردم زدیم و نظر آنها را در زمینه فست‌فودها و غذاهای سنتی جویا شدیم.

وقت کم زنان شاغل برای آشپزی
یک شهروند سنندجی در این زمینه اظهارمی کند: در سال‌های اخیر شاهدیم که زنان نیز به سمت کار و فعالیت بیرون از خانه رو آورده‌اند. هرچند کارکردن زنان در بیرون از خانه مزایایی دارد، اما تبعات این شرایط سبب ایجاد تغییراتی در عادت‌ها و شیوه‌های زندگی مردم جامعه شده است.

«مرضیه زارعی» ادامه می‌دهد: درگذشته به دلیل اینکه بیشتر زنان خانه‌دار بودند می‌توانستند زمان بیشتری را برای تهیه غذا صرف کنند، اما اکنون با توجه به شاغل بودن بیشتر بانوان، شاهد تغییر الگوی غذایی آنها و گرایش به استفاده از غذاهای آماده و فست‌فودها هستیم.

وی عنوان می‌کند: اکنون زنان شاغل روزانه بیشترین وقت خود را در اداره‌ها می‌گذرانند و زمان کمتری برای پرداختن به امور خانه و خانه‌داری دارند. ازسوی دیگر وظیفه تأمین نیازهای تغذیه‌ای خانواده نیز با آنهاست بنابراین به دلیل کمبود وقت و خستگی، ناچارند از غذاهای آماده و فست‌فودها نیز استفاده کنند. این شهروند سنندجی با تأکید بر لزوم توجه به سلامت فردی می‌گوید: بیشتر فست‌فودها برای سلامتی مضر است و باید شهروندان به این موضوع بیشتر توجه کنند.


یکی دیگر از شهروندان سنندجی که جوانی 30 ساله است نیز اظهارمی کند: باید گفت که شاید روزی فقط نسل جوان و نوجوان ما از این نوع غذاها لذت می‌بردند، اما اکنون دیگر کم نیستند افراد میانسالی که در سبد غذایی آنها به مناسبت‌های مختلف انواع غذاهای فست‌فود دیده می‌شود و روز به روز هم تعداد آنها افزایش می‌یابد.

«جمیله سلیمانی» ادامه می‌دهد: مشکل اساسی غذاهای فست‌فود که در ساندویچ‌فروشی، پیتزافروشی‌ها یا رستوران‌هایی که مرغ سرخ شده سرو می‌کنند، این است که این غذاها مملو از چربی و کالری هستند به همین دلیل ازنظر حفظ سلامتی و نیز رعایت رژیم غذایی، مصرف این نوع غذاها برای افراد مسن و میانسال مضر است و باید از آن دوری کرد.

وی با اشاره به غذاخوری‌های سنتی در سنندج می‌افزاید: درچند سال گذشته شاهد افزایش تعداد غذاخوری‌های سنتی در این شهر بوده‌ایم که این موضوع نشان از روند رو به رشد رغبت شهروندان به مصرف غذاهای سنتی دارد و باید این فرهنگ را در جامعه اشاعه دهیم تا جامعه‌ای سالم داشته باشیم.  این شهروند ادامه می‌دهد: توسعه صنف غذاخوری‌های سنتی علاوه بر اینکه سبب ایجاد اشتغال میان جوانان شده است نسل جدید را نیز با این نوع غذاها آشتی می‌دهد.

غذاهای سنتی پر کشید
یکی دیگر از شهروندان سنندجی اظهارمی کند: اکنون بسیاری از خانواده‌های کردستانی به‌ویژه قشر جوان به مصرف مداوم فست‌فود عادت کرده‌اند و اعتقاد دارند خوردن غذاهای سریع یک تفریح و سرگرمی محسوب می‌شود، اما این تفریح رفته رفته سبب شده است تا غذاهای سنتی از سفره آنها پر بکشد و شکل‌های گوناگونی از بیماری در این شهر رواج پیدا کند.

 «آزاده علیزاده» می‌افزاید: شاید طبخ غذاهای سنتی زمان بر باشد، اما مهم‌ترین مزیت این نوع غذاها سلامتی و انرژی زا بودن آن است؛ غذاهایی که امروز به فراموشی سپرده شده‌اند و جای خود را به فست‌فودها داده‌اند تا پیتزا، هات داگ و انواع برگر به جزو لاینفک زندگی مردم این شهر تبدیل شود.

آگاهی زنان جوان افزایش یابد

«فاطمه عباسی» نیز یکی از بانوان سالمند کردستانی است که در این زمینه می‌گوید: در گذشته بیشتر غذاهای مردم به‌صورت آبکی مانند آش و سوپ بود و مسمومیت‌های غذایی که امروزه در بسیاری از غذاهای آماده رایج است، ‌وجود نداشت. زمستان‌ها سرماخوردگی مردم با خوردن غذاهایی مانند «دوینه» و«شه لمین» بهبود می‌یافت و هیچ نشانی از بیماری در بدنشان باقی نمی‌ماند.

وی ادامه می‌دهد: امروزه رفاه طلبی و نداشتن وقت و آگاهی کافی برای تهیه این نوع غذاهای سنتی سبب شده‌اند که این غذاها به دست فراموشی سپرده شود و تعداد کمی از زنان و دختران جوان از طرز تهیه این غذاها آگاهی دارند و علاقه‌مند به پخت آن هستند.  عباسی می‌افزاید: جوانان امروزی حتی نام برخی از غذاهای بومی منطقه خود را نمی‌دانند. بنابراین لازم است که این غذاها میان مردم ما احیا شود تا ذائقه کودکان و جوانان ما نیز از سمت غذاهای سرخ کردنی و فست‌فود به غذاهای بومی محلی تغییر کند.


یک شهروند دیگر سنندجی نیز می‌گوید: واقعیت آن است که باید پذیرفت حذف کامل غذاهای آماده و فست‌فودها از سبد غذایی بسیاری از خانواده‌ها تقریبا غیرممکن است.
«سارا مفاخری» ادامه می‌دهد: مهم آن است که در دریافت این مواد غذایی تعادل داشته باشیم، بدین معنا که می‌توانیم ماهانه یک و یا حتی چند بار هم از این مواد غذایی استفاده کنیم، ولی مهم آن است که غذاهای سنتی در سبد معمول غذایی خانواده‌مان قرار گیرد.


«اسعد رستمی» نیز یک شهروند دیگر است که در این باره می‌گوید: موضوع قابل توجه در مصرف غذاهای آماده و فست‌فود این است که وضع ظاهری بیشتر این اغذیه‌فروشی‌ها آلوده است و این موضوع بیش از هرچیز دیگری خودنمایی می‌کند. آشپزخانه بیشتر این اماکن از چشم مردم دور است، چراکه در پستوی اغذیه‌فروشی یا زیرزمین قرار دارد و اگر اتفاقی سری به این اماکن بزنید از آلودگی در و دیوار و کف زمین گرفته تا آلودگی چاقو و ظرف‌هایی که گاهی محل گذر انواع حیوانات موذی هست را می‌توانید ببینید.

این شهروند ادامه می‌دهد: کارگران این اغذیه‌فروشی‌ها هم اغلب نه روپوشی دارند و نه هنگام آماده کردن این مواد از دستکش خبری است. بسیاری از آنها حتی ممکن است بیمار و ناقل بیماری باشند، کشیدن سیگار و ناخن‌های بلند آنها نیز که حدیثی جداگانه است. وی می‌افزاید: جدا از موضوع عرضه غیربهداشتی این غذاها، موضوع دیگر گرایش روزافزون مردم به خوردن فست‌فودهاست که عامل بسیاری از بیماری‌ها محسوب می‌شوند پس نباید به مهم‌ترین عامل تهدیدکننده سلامت نسل آینده بی‌تفاوت بود بلکه باید فرهنگسازی برای جایگزین کردن مواد غذایی سالم‌تر را از همین امروز آغاز کرد.


 یک کارشناس تغذیه نیز در این باره می‌گوید: عادت کردن به خوردن غذای بیرون سبب می‌شود رژیم غذایی و ذائقه ما تغییر پیدا کند و مشکلاتی جدی برای جامعه ایجاد شود.

«فریبا علی نظری» می‌افزاید: غذا در میان کردها از دیرباز حرمت بسیاری داشته است، اما امروزه بسیاری از غذاهای بومی و حتی آداب اصیل غذاخوردن نیز در میان مردم روبه فراموشی رفته و تهاجم فرهنگی حتی در میان کردها راه پیدا کرده است. اکنون دیگر بسیاری از غذاهای اصیل که از مواد غذایی طبیعت و بیشتر گیاهی تهیه می‌شود فراموش شده‌اند.

وی ادامه می‌دهد: با پیشرفت تکنولوژی امروزه تهیه غذاها آسان‌تر شده است که این موضوع سبب کمرنگ شدن بسیاری از خوراکی‌های سنتی میان قوم کرد شده است، چنانچه جز تعدادی از زنان سالخورده روستایی، دیگر کسی به این نوع غذاها اشتیاقی ندارد.

این شهروند می‌گوید: اکنون دیگر مشک‌ها همه برقی شده‌اند، تهیه نان محلی در میان مردم به کاری تفننی تبدیل شده است، اما با وجود این همه تحولات باید سعی کرد که تهیه غذاهای سنتی احیا شده و آموزش داده شود.  این کارشناس تغذیه عنوان می‌کند: زنان کرد برای تهیه غذا و نان و انجام دیگر امور منزل از هنگام نماز صبح که هوا گرگ و میش است از خواب بیدار می‌شدند و کار خود را آغازمی کردند، اما برای طبخ نان‌گاه مجبوربودند از نیمه‌شب بیدار شوند زیرا معتقد بودند نان در سفره، مایه برکت و افزایش روزی می‌شود.

علی نظری می‌افزاید: زنان کرد همواره سختکوش بوده‌اند و برای تهیه غذای سالم و خوش طعم زحمت بسیاری متحمل می‌شدند. تقریبا می‌توان گفت همه غذاهای بومی کردی از موادی ساده، اما سالم و طبیعی تشکیل می‌شد و در تهیه بسیاری از این غذاها زنان به خاصیت آن نیز توجه شایان توجهی داشته‌اند. وی تصریح می‌کند: نیاز به سرخ کردن بیشتر فست‌فودها، استفاده بیش ازحد از سس‌های چرب و استفاده کمتر از سبزی‌ها منجر به چاقی، کمبود برخی از ویتامین‌ها و املاح، ناراحتی‌های گوارشی و درنهایت بیماری‌های قلبی عروقی در افراد می‌شود. این موضوع علاوه بر اینکه سبب تغییر ذائقه خانواده می‌شود می‌تواند منجر به از بین رفتن پیوستگی خانواده شود، زیرا براساس مشاهده‌ها، تهیه یک غذای سنتی نیازمند انجام کار گروهی است.

این کرشناس تغذیه اضافه می‌کند: در تهیه این غذاها معمولا اعضای خانواده به‌صورت گروهی و در کنار یکدیگر به تهیه و صرف غذاهای سنتی می‌پردازند و در حین صرف غذا به صحبت در مورد موضوع‌های روزانه می‌پردازند، اما با مصرف غذاهای آماده و فست‌فود شاهد برقراری نوعی گسست عاطفی در میان اعضای خانواده نیز هستیم.

گزارش از غریبه رحیمی