وبلاگ خاتون کرد

به گزارش خبرنگار آفتاب دل، هرچند سالهاست که روشهای گرمایش جدید، در بسیاری از منازل وجود دارند و اکثر منازل کشور در زمستانها کاملا گرم هستند، اما هنوز هم بسیاری از خانواده ها چه به دلیل علاقه و حفظ سنت و چه به دلیل نداشتن امکانات گرمایش کافی، از کرسی استفاده میکنند.

در ایام قدیم کرسی جایگاهی ویژه ای در فرهنگ و سنت ایرانی داشت و از لوازم فرهنگ سنتی آن به شمار می‌رفت ، با به وجود آمدن وسایل گرمایشی کرسی ها کم کم جای خود را به وسایل گرمایشی داد . کرسی وسیله‌ای بود که در بیشتر مناطق سرزمین ایران از دیرهنگام برای گرم ماندن در زمستان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. یک مکعب توخالی چوبی که فقط سقف و کف دارد را تصور کنید که روی آن را با لحاف پنبه‌ای ضخیم و بزرگی بپوشانند و داخل آن منقلی بگذارند که حدود یک کیلو ذغال سرخ شده قرار دارد. اما گویا سرمای شدید این روزها در مناطق ایران خصوصاً در کردستان در اکثر خانه ها گرمای کرسی و نشستن زیر آن روابط اعضای خانه ها را بار دیگر گرم کرد  زیرا امروزه در حالی وسایل گرمایشی متعددی در خانه ها وجود دارد که اعضای یک خانواده گاه هفته ها دور هم جمع نمی شوند همه ما اگر به یاد نداشته باشیم، ولی مطمئنا شنیده ایم که در گذشته چگونه پدران و مادران ما خانه هایشان را در مقابل سرما گرم می کردند؛ از کرسی گرفته تاتا بخاری های هیزمی و نفتی هرکدام در دوران خاص به خانه های اجدادمان گرمی می بخشید و چه سختی هایی را برای تهیه سوخت آن متحمل می شدند، ولی امروزه نه تنها از آن وسایل گرمایی دیگر خبری نیست وفقط در داستان ها شنیده می شوند، بلکه دیگر طعم واقعی گرم شدن را نیز احساس نمی کنیم.

شاید بسیاری از ما نشستن و خوابیدن زیر کرسی، با آن حرارت دلچسب و بی نظیر و تنبلی آورش را تجربه نکرده باشیم و زمستان هایی را که با خوردن خوراکی های زمستانی و شنیدن حکایات پدربزرگ و مادربزرگ در زیر کرسی سپری می شدند، را از جمله خاطره انگیزترین دوران های زندگی و کودکی و نوجوانی خود ندانیم.

برای ما کرسی یک وسیله گرمازاست که نامش در کتاب های مختلف به چشممان خورده یا شکل آن را در فیلم های تلویزیونی دیده ایم. کرسی جایگاه ویژه ای در فرهنگ و سنت ایران داشته و از لوازم فرهنگ سنتی آن به شمار می رود. کرسی میزی چهارپایه است که از چوب به اندازه یک متر در 2 متر و گاهی مستطیل شکل ساخته می شود که روی آن را با لحافی می پوشاندند.

همچنین در گذشته معمولاً در میان خانواده های بی بضاعت که توانایی تهیه منقل نداشتند، مرسوم بود که کف اتاقشان چاله کرسی درست می کردند.

این خانواده ها چاله را در محل مورد نظرشان در کف اتاق می کندند، دورش را گچ کشیده و صاف می کردند. سپس آتش در آن درست کرده و کرسی را روی آن چاله بر پا می کردند. از آنجا که این شیوه بیشتر به کار فقرا می آمد و آنها توانایی دوجا آتش روشن کردن نداشتند، از داخل به وسط سقف کرسی قلابی نصب می کردند و دیزی آبگوشت خود را که غذای هر روزه آنها بود، بر آن می آویختند تا آبگوشت آنها زیر کرسی بپزد.

با گذشت زمان، کم کم پای اجاق ها و منقل های برقی که از جنس آجر نسوز بود و با چند المنت کار می کرد، به خانه ها باز شد و جای منقل های زغالی را گرفت.

بخاری های نفتی نیز هرچند تا اندازه ای کار را راحت تر کرده بود، ولی نسبت به امروزه برای خود سختی هایی نیز به همراه داشت. نفت این بخاری ها باید قبل از فصل سرما تهیه و در مخازنی که برای این کار تدارک دیده شده بود، ذخیره می شد و اهل خانه نیز باید چند بار در روز، مخزن بخاری را از نفت پر می کردند.

تا این که شوفاژ و رادیاتور به کمک ما انسان ها آمد، با آمدن آن نفس راحتی کشیدیم و دیدیم که چگونه تکنولوژی می تواند ما انسان ها را روز به روز در راحتی و رفاه قرار دهد.

در روزگار قدیم در شب های سرد زمستان مردم در خانه هایشان برای گرم شدن دور یک کرسی که در آن چند حبه زغال روشن قرار داده شده بود، می نشستند و از گرمای مختصری که این کرسی ایجاد می کرد، استفاده می کردند و تا صبح همان جا می خوابیدند.

علاوه بر گرم کردن فضای خانه، زمینه دور هم جمع شدن اعضای یک خانواده و گرم شدن روابط بین آنها را فراهم می کرد، به همین دلیل کرسی ها پایگاه شعرخوانی، قصه گویی، شاهنامه خوانی و فالگیری بودند و باعث گرمای تفکر و اندیشه اعضای خانواده و تنویر افکار آنها می شدند.

هر چه ما به سمت زندگی ماشینی پیش رفتیم و از فضای زندگی سنتی دور شدیم، صفا و صمیمیت جمع شدن دور کرسی و بهره بردن از گرمای آن نیز کمرنگ و سردتر شد. به همین دلیل امروزه در حالی وسایل گرمایشی متعددی در خانه ها برای گرم کردن وجود دارد که اعضای یک خانواده گاه هفته ها دور هم جمع نمی شوند و با یکدیگر صحبت و مشورت نمی کنند. به این ترتیب این موضوع باعث می شود در جامعه ما روز به روز اخلاقیات کم و فاصله بین پدرها و مادرها با فرزندانشان زیادتر شود.
گویا رسوخ سریع زندگی ماشینی، وسایل گرمایشی جدید، تجددطلبی، و دوری از فرهنگ اصیل و سنتی از جمله دلایل از رونق افتادن استفاده از کرسی برای گرم شدن  بود اما خوشبختانه سرمای این روزها در کردستان بار دیگر سبب شد تا مردم به کرسی های قدیمی روی آورند و بار دیگر با نشستن زیر آن صفا و صمیمیت را به ارمغان بیاورند .

شاید امروزه  وسایل گرمایشی متنوعی همانند شوفاژ، فن کویل، چیلر، بخاری و شومینه های گازی و… در منازل استفاده و سیستم های گرمایش از کف، دیواره ها و سقف در طراحی و ساخت خانه های امروزی لحاظ می شود، خانه هایی که اگر چه هوای آنها با وسایل امروزی براحتی گرم می شود، اما دل های بسیاری از ساکنان این خانه ها همانند هوای پشت شیشه های دو جداره پنجره های منازلشان سرد و بی روح است. این روزها جای کرسی های زغالی برای جمع کردن اعضای یک خانواده به دور هم در خانه ها خالی است.

یاد آن روزها بخیر ...

انتهای پیام/